Nýlistasafnið og Mokka

Það telst rétt hjá Steinunni G. Helgadóttur; "að oft er fjallað um innsetningar (Installation) eins og þær séu nýr og áður óþekktur kafli innan myndlistarinnar. Það vilji gleymast, að til eru t.d. gamlar kirkjur þar sem rýmið hefur verið tekið fyrir í heild sinni og umbreytt í eitt allsherjar listaverk. Og svipað megi segja um innhverfan heim kyrralífsmálverksins". Á þetta hef ég iðulega minnt á einhvern hátt í skrifum mínum, því í núlistum er stundum eins og menn álíti sig hafa fundið upp heita vatnið, og er ég vissulega ekki eini listrýnirinn í Evrópu sem heldur því fram.

Með síðari tíma ljósmyndatækni hafa menn t.d. uppgötvað, að landslagslist (Earth Art) er ekki ný heldur ævaforn listgrein, sem helst sést á myndum teknum úr háloftunum, því að forfeður vorir fóru mildari höndum um náttúruna en nútímamaðurinn og skildu hana mun betur, jafnháðir og þeir voru henni. þar að auki voru þeir ekki að leitast við að ögra þ.e. "provokera", eins og það heitir á máli núlistamanna, þurftu trúlega ekki á því að halda.

Steinunn hóf nám í fornámsdeild Myndlista- og handíðaskóla Íslands, en hélt að einu ári liðnu til Svíþjóðar þar sem hún nam fyrst í tvö ár í málunardeild Göteborgs Hovedskole, og loks tvö ár í Valand listaháskólanum í sömu borg. Listakonan hefur þannig traust málunarnám að baki, þótt hún kjósi að vinna mikið til í innsetningum og má vera að það tengist námi hennar eða áhrifum frá Svíþjóðardvölinni, sem ef rétt er teldist meira en eðlilegt.

Listakonan hefur tekið þátt í fimm einkasýningum og jafnframt haldið fimm einkasýningar erlendis, en þrjár hér á landi m.a. einu sinni í Reykjavík, sem var í listhúsinu "einn einn" árið 1992, en sýningin í Nýlistasafninu er viðamesta framkvæmd hennar til þessa, auk þess sem sjálfstætt framhald hennar er á veggjum Mokka kaffis.

Sýningarnar eru báðar nokkurs konar óður til kyrralífsmyndarinnar, þar sem ýmsum meðölum er beitt m.a. skjátækninni, auk þesss sem viðræðuformið milli ólíkra tjámiðla er virkjað, en það nefna menn "Dialog" í myndlistinni, sem er helst til ofnotað og klisjukennt hugtak er svo er komið.

Auðséð er á framkvæmdunum, að Steinunni er mikið niðri fyrir, þótt í stað þess að skipta sýningunni hefði verið viturlegra að nýta alla sali Nýlistasafnsins en ekki einungis neðstu hæð og gryfju. Rými efri hæðanna hefði gefið mun meiri möguleika til markvissrar innsetningar, og einstök verk hefðu þá haft meira svigrúm og ótvíræðari tilvísanir.

Það er svo nokkuð algengt, að gamla sígilda formið á málverki dugi listamönnum ekki fullkomlega, og er ég þess fullviss, að flestir miklir málarar aldarinnar hafi á stundum fundið sig stillta upp við vegg og langað til að brjóta það niður. En í stað þess fóru þeir út í aðra hliðargeira um stund, t.d. höggmyndalist, leirlist og grafík sbr. Picasso, Míró, Matisse o.m.fl. ­ sneru svo aftur tvíefldir á vettvang málverksins.

Rýnirinn kann vel að meta mikil átök til margra átta hjá ungum svo sem hér kemur fram, en á stundum væru málverkin betur komin ein og sér t.d. hvað varðar "Athugasemdir Gluggagægis" (1), sem vakti óskipta athygli mína. Auk þess eru viðræðurnar eins og slitnar úr tengslum. Maður finnur einfaldlega trauðla þráðinn á milli málverks og innsetningar, og finnst iðulega frekar sem um tvö ólík og sjálfstæð verk sé að ræða.

Hinar hrjúfu umgerðir utan um málverkin eru skemmtilegar og hitta í mark, en síður gyllingin á römmunum um myndskjáina, þar sem eplauppstilling (4) hafði sterkustu tilvísunina. Skjámyndirnar eru hins vegar skýrar og vel gerðar og á það einnig við um nr. 11, en slíkt smáflipp með miðla er afar algengt í listaskólum nú um stundir. Áberandi var svo hve málverkin á endavegg í gryfju njóta sín betur í ómengaðari dagsbirtunni en önnur með hjálp gerviljósa, sem vísar til að meiri hnitmiðun á sjálf málverkin og eigindir þeirra með virkjun birtugjafans hefði styrkt sýninguna.

Myndirnar á Mokka eru mun samstæðari, en þar er myndefninu einfaldlega raðað inn í ferhyrndar kassalaga rýmisgrindur. Einkum er stóra myndin fyrir miðju á hliðarvegg hrifmikil, því hér er táknmerkingin mun ákveðnari og heilsteyptari en í Nýlistasafninu, og andrúmið lumar þarmeð á ótvíræðari skilaboðum um eðli kyrralífs til gests og gangandi.

Bragi Ásgeirsson.